Κυδώνια
 |
| Cydonia oblonga |
Τα κυδώνια είναι από τα παλαιότερα φρούτα, που ακολουθούνται από θρύλους και μυστικές μεταφορές. Καθένας που θα θελήσει να ερευνήσει τις παραδόσεις που τα συνοδεύουν, θα ακούσει πως ίσως αυτά ήταν τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων, ίσως να ήταν ο καρπός της γνώσης που
αναφέρει η Παλαιά Διαθήκη, και πως ήταν το φρούτο που έγινε η αιτία να ξεκινήσει ο Τρωικός πόλεμος.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η θεά Έρις* θυμωμένη που δεν την προσκάλεσαν στους γάμους του Πηλέα και της Θέτιδας πήγε μέχρι εκεί και πέταξε στη μέση της εκδήλωσης
το Μήλο με την επιγραφή "στην Καλλίστη".
Έτσι προκάλεσε τη διχόνοια μεταξύ της Ήρας της Αθηνάς και της Αφροδίτης, μια αντιζηλία που τελικά οδήγησε στον Τρωικό πόλεμο.
Ο Δίας θέλοντας να δώσει λύση στην διαμάχη για το ποια αξίζει το μήλο, τις παρέπεμψε στον Τρώα Πάρη, που τελικά επέλεξε την Θεά Αφροδίτη.
Ως ανταμοιβή για την κρίση του η Αφροδίτη έκανε την ωραία Ελένη -την πιο όμορφη θνητή γυναίκα- να τον ερωτευθεί, και να τον ακολουθήσει στην Τροία. Όπως συμβαίνει με πολλές μυθολογικές ιστορίες, οι λεπτομέρειες ποικίλλουν ανάλογα με την πηγή, ο πόλεμος όμως είναι επιβεβαιωμένο γεγονός.
Το «μήλον της έριδος» σαν σύμβολο μας στρέφει την προσοχή στον "πυρήνα" και τους αόρατους σπόρους, θυμίζοντάς μας πως ένα μικρό θέμα μπορεί να οδηγήσει σε μια μεγαλύτερη και απρόβλεπτη αλλαγή.
Με τέτοια παράδοση, σήμερα μπορούμε να πούμε πως ίσως απλά έχουμε ξεχάσει με τι έχουμε να κάνουμε, και τα μυστικά τους είναι ακόμη ανεξερεύνητα.
Η κυδωνιά λέγεται πως κατάγεται από την περιοχή του Καυκάσου ή του Ιράν, αλλά είναι αδιαμφισβήτητο πως συνοδεύει τους Έλληνες από την αρχαιότητα και είναι φρούτο αφιερωμένο στην θεά Αφροδίτη.
Από εκεί και η ονομασία του σαν «Μήλο της Αφροδίτης» και η φήμη του ως αφροδισιακό και φρούτο της γονιμότητας.
Είναι δέντρο οπωροφόρο, ξάδελφος της αχλαδιάς και της μηλιάς και βρίσκεται σε πολλές ποικιλίες.
Οι καρποί του είναι κατάλληλοι τόσο στην μαγειρική, όσο και την ζαχαροπλαστική.
Παράλληλα, όμως δεν στερείται θεραπευτικών ιδιοτήτων.
Στην πύλη iator διαβάζουμε:
"Έχει στυπτικές ιδιότητες και όξινη δράση. Το αφέψημα από φέτες κυδωνιού είναι κατά της αιμόπτυσης, της διάρροιας και των χρόνιων εμετών.Τα φρούτα είναι ιδανικά για τη μείωση χοληστερόλης.
Κρασί που παρασκευάζεται από κυδώνια, με γαργάρες, βοηθά στις φλογώσεις του λαιμού και στις πληγές των ούλων.
Το τσάι των λουλουδιών της κυδωνιάς είναι αντισπασμωδικό, και καταπραΰνει το βήχα".
 |
| Έργο του Απόστολου Γεραλή |
Τα κυδώνια απομακρύνουν την κούραση και την ατονία και βοηθούν στην ανάρρωση.
Σαν φρούτα είναι διουρητικά, στυπτικά, προωθούν την πέψη, ανακουφίζουν στις εντερικές διαταραχές, υποστηρίζουν τον οργανισμό στη γρίπη και τα κρυώματα,δρουν σαν αποχρεμπτικά, ωφελούν την αναπνοή και την καρδιά.
Τα κυδώνια έχουν ισχυρές στυπτικές ιδιότητες και το σιρόπι που παρασκεύαζαν παλιότερα ήταν μια φυσική θεραπεία για την διάρροια των παιδιών.
Διαλύεται μέσα σε νερό όπως και η βυσσινάδα, και είναι εύγευστο.
Το ζελέ, η μαρμελάδα ή ο πελτές κυδώνι καθώς και οι σπόροι, χρησιμοποιούνται για να καταπραΰνουν το βήχα και τα κρυολογήματα, και έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε βιταμίνη C.
Τα φύλλα του δέντρου περιέχουν πηκτίνη και τανίνες, και σαν ρόφημα έχουν θετική επίδραση τόσο στο κυκλοφορικό σύστημα,όσο και στην μείωση της αρτηριακής πίεσης .
Οι σπόροι αν εμβαπτιστούν μέσα σε νερό και μείνουν μέχρι να φουσκώσουν, παράγουν ένα κολλώδες υγρό που έχει πολλές χρήσεις.
Προσοχή: Οι σπόροι δεν καταναλώνονται ποτέ ωμοί. Είναι τοξικοί σε μία απροσδιόριστη ποσότητα. Παράγουν HCN (υδροκυάνιο)που είναι επικίνδυνο-και με το βρασμό εξουδετερώνεται.
Είναι πολύ αποτελεσματικοί -σαν γαργάρες- σε κάθε πρόβλημα της στοματικής κοιλότητας.
Εξωτερικά το υγρό εφαρμόζεται τοπικά για να θεραπεύσει μικρά εγκαύματα και μώλωπες, χιονίστρες,επανορθώνει το ξηρό και σκασμένο δέρμα, βοηθά την επανόρθωση σε ραγάδες,και ρυτίδες.Είναι συστατικό πολλών καλλυντικών.
Είναι ένα φυσικό τζελ που μπορεί να δώσει σχήμα στα μαλλιά!
Είναι ένα φυσικό πηκτικό, που μπορεί να δέσει άλλα γλυκά, και σούπες.
Παραμελημένο φρούτο από τους περισσότερους, το συναντάμε πλέον σπάνια στο πιάτο μας, και συχνότερα σαν γλυκό του κουταλιού.
Ίσως γι'αυτό να φταίει που δυσκολεύει τους ανυπόμονους μάγειρες, και χρειάζεται αργό και σιγανό μαγείρεμα για να αποδώσει όλα του τα αρώματα και το θαυμάσιο ρουμπινί χρώμα του.
Τα φρούτα δεν καταναλώνονται συνήθως νωπά. Οι περισσότερες ποικιλίες παράγουν πολύ στυφά φρούτα, αλλά όχι όλες( και πιθανόν να φταίει και η εποχή της συγκομιδής).
Τα καλύτερα είναι αυτά που έχουν περίπου το μέγεθος ενός μεγάλου μήλου, και έχουν κίτρινο χρώμα. Το πράσινο χρώμα σημαίνει πως είναι ακόμη άγουρα. Τα κυδώνια είναι διαθέσιμα από το
Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο.
Σήμερα το δέντρο έχει πολύ λίγο εμπορικό ενδιαφέρον για τον Έλληνα καλλιεργητή. Στη χώρα µας παράγονται περίπου 10.000 τόνοι κυδώνια που δεν επαρκούν για την εσωτερική κατανάλωση, και μεγάλες ποσότητες εισάγονται κυρίως από την Τουρκία. Το πόσο διαδεδομένο ήταν κάποτε, φαίνεται και από το πόσο συχνά είχε χρησιμοποιηθεί σε πλήθος ονομάτων ανθρώπων και περιοχών, όπως Κυδώνης, Κυδωνιάτης, Κυδωνίτσα , Κυδωνοχώρι, κ.ά.
Στην Τουρκία οι κυδωνιές βρίσκονται σε μεγάλους πληθυσμούς- αυξάνονται σαν τα ζιζάνια- και είναι φυσικό να βρίσκονται συχνότερα στην κουζίνα τους. Τα πλέκουν και τα κρεμούν για να
διατηρηθούν μέχρι να τα χρησιμοποιήσουν.
Φρούτο σκληρό σαν βράχος, απαιτεί κάποια προσπάθεια από τον μάγειρα, αλλά τα αποτελέσματα αξίζουν τον κόπο. Όταν το κυδώνι ψήνεται, αναδύεται ένα υπέροχο άρωμα ολάνθιστου κήπου, πικάντικο και πλούσιο. Μαγειρεύεται μόνο του ή μαζί με μήλα, γίνεται γλυκά ή αλμυρά πιάτα.
Το μυστικό του είναι το αργό ψήσιμο σε σιγανή φωτιά.
Η μεγαλύτερη αρετή των κυδωνιών βρίσκεται στην πλούσια περιεκτικότητά τους σε πηκτίνη. Γίνονται θαυμάσιο ζελέ, μαρμελάδες, σιρόπι, κομπόστα ή λικέρ,ταιριάζουν με το μέλι, τη ζάχαρη,
την οξύτητα του λεμονιού, του κρασιού και του ξυδιού.
Προτάσεις για εναλλακτικά πιάτα.
Όσοι έχετε βαρεθεί τις πατάτες με κρέας ή τις αποφεύγετε για λόγους υγείας (π.χ. οι διαβητικοί) ή λόγω δίαιτας, τολμήστε να τις αντικαταστήσετε με κυδώνια.
Το εξαιρετικό άρωμά τους αλλά και τα πολύτιμα συστατικά τους τα καθιστούν πολύ ανώτερα από τις πατάτες.
Στην Ελλάδα γνωρίζουμε περισσότερο το χοιρινό με κυδώνια, αλλά είναι επίσης ωραία με αρνί, μοσχάρι,πάπιες και άλλα κυνήγια.
Κυδώνια ψημένα με γλυκό κρασί και μπαχαρικά στην κατσαρόλα, είναι ο πιο γρήγορος τρόπος να τα γευτούμε.
Μπορούμε επίσης να φτιάξουμε ζελέ κυδώνι, γλυκό κυδώνι, και πελτέ που ταιριάζει σαν σάλτσα στο αγριογούρουνο ή άλλα κυνήγια
Ο πελτές κυδωνιού ταιριάζει ακόμη με τα τηγανητά τυριά(σαγανάκια). Η αντίθεση των γεύσεων ενθουσιάζει πολύ κόσμο.Ο πελτές τρώγεται επάνω στο ψωμί αντικαθιστώντας το μέλι, με γιαούρτι, σε παγωτά και γλυκά όπως η πανακότα κ.ά.
Και το βασικότερο.Είναι ένα υγιεινό ρόφημα. Τον πελτέ τον καταναλώνουμε και σαν αναψυκτικό αραιωμένο όπως η βυσσινάδα,και είναι ένας εύκολος τρόπος για να διατηρήσουμε τα φρούτα.
Αρωματίζεται με πολλά μπαχαρικά όπως τζίντζερ, κανέλα, κάρδαμο, μπαχάρι, πιπέρια,και άλλα.
 |
| Εικόνα από την Πυλιακή γη. |
Κυδώνι πελτές
Τι χρειαζόμαστε:
Κυδώνια 3 κιλά
Ζάχαρη 1/2 κιλ.περίπου(δείτε τις αναλογίες πιο κάτω)
2-3 φύλλα αρμπαρόριζα, ή βανίλια
Χυμό λεμονιού
Νερό
Πλένουμε εξωτερικά τα κυδώνια, και τα κόβουμε ανάλογα για τη χρήση που τα προορίζουμε.
(Ο πελτές μπορεί να γίνει και μόνο με τα κουκούτσια και τα φλούδια).
Αν χρησιμοποιήσουμε ολόκληρα τα κυδώνια, τα κόβουμε στα τέσσερα με ένα ικανό μαχαίρι επάνω σε ένα δίσκο κοπής. Βγάζουμε το εσωτερικό τους, και τα καθαρίζουμε από τις φλούδες.
Σε μία κατσαρόλα που να τα χωρά βάζουμε τόσο νερό ώστε να τα σκεπάζει- και λίγο παραπάνω- μαζί με τα φλούδια και τα κουκούτσια που θα έχουμε δέσει σε ένα τουλουπάνι ή και τούλι, και τα βάζουμε να βράσουν.
Τον λίγο αφρό που θα βγει στην επιφάνεια θα τον ξαφρίσουμε.
Όταν μαλακώσουν καλά, πετάμε το τούλι με τα σπόρια, και αδειάζουμε το περιεχόμενο προσεκτικά μέσα σε τρυπητό -που έχουμε στρώσει με τουλουπάνι- και έχουμε βάλει επάνω σε άλλη κατσαρόλα όπου και θα το αφήσουμε να στραγγίξει όλο το υγρό.
Τα αφήνουμε για μερικές ώρες.
Για να είναι διαυγής ο πελτές, δεν πιέζουμε καθόλου τα κυδώνια.
Μετράμε το υγρό που μας έμεινε και υπολογίζουμε τη ζάχαρη σε αναλογία 2:1.
Για κάθε 2 μέρη υγρού, 1 μέρος ζάχαρης.
Βάζουμε το υγρό μαζί με τη ζάχαρη το μυρωδικό και το χυμό μισού λεμονιού να βράσει έως ότου να δέσει.
Το ψήσιμο γίνεται σε μέτρια φωτιά, και ανακατεύουμε με ξύλινη κουτάλα
Δοκιμάζουμε το δέσιμο όπως και στα σιρόπια, ρίχνοντας σταγόνες σε ένα πιατάκι.
Θέλουμε να στέκεται λίγο(συνεχίζει να πήζει όσο κρυώνει οπότε μην περιμένετε να γίνει αρκετά πηχτό).
Το μυστικό για τον πελτέ βρίσκεται στο κατέβασμα από την φωτιά την σωστή στιγμή!
Δεν θέλει παραπάνω βράσιμο γιατί θα στερεοποιηθεί.
Τελειώνοντας βάζουμε τον πελτέ σε βάζα όσο είναι ζεστός, και θα κλείσουμε τα καπάκια τους όταν κρυώσουν καλά.
Με τα κυδώνια που έμειναν μπορούμε να φτιάξουμε κυδωνόπαστο, ή μαρμελάδα.
*Έρις σήμερα ονομάζεται ένας νάνος πλανήτης του Ηλιακού μας συστήματος εκτός από τη Θεά.
